13.3.07

Η ψυχή στο στόμα - Π&Ψ Π&Ψ Π&Ψ !!!


..Ο Τάκης, υπάλληλος σε βιοτεχνία φωτιστικών και πατέρας ενός μωρού, χρωστάει λεφτά και δέχεται πιέσεις να πάρει την σαλεμένη αδελφή του σπίτι. Κυρίως όμως υπομένει την απιστία της γυναίκας του, την καφρίλα που τον περιβάλει στη δουλειά, και την μαυρίλα που του φορτώνει το αφεντικό του...


Μετά από τις πολύ καλές κριτικές που έχουν δοθεί πήγα και εγώ και η γνώμη μου: ενδιαφέρουσα άσκηση, που όμως πιο πολύ για τις χαμένες της ευκαιρίες μπορεί να σημειωθεί παρά για το ότι έχει σχέση με το "αριστούργημα" για το οποίο γίνεται επίκληση ορισμένες φορές. Τι έχουμε λοιπόν (σύμφωνα με τον πανγμέγιστο εαυτό μου φυσικά:Ρ):

Πολύ καλές ερμηνείες σίγουρα. Το αφεντικό και ο "φίλος" του πρωταγωνιστή στιγμές στιγμές απλα καταπληκτικοί. Ο ρυθμός ή ατάκα και οι επιμέρους σκηνές εξαιρετικές. Όλα μεταφερμένα με πολύ αληθινό και ρεαλιστικό τρόπο, πραγματικά ο Οικονομίδης δείχνει μεγάλη ικανότητα να "διαβάζει" ανθρώπινες συμπεριφορές και σκηνές που έχουμε δεί - άμεσα ή πιο έμεσα - και να τις μεταφέρει στην οθόνη.
Ωστόσο η ταινία δεν φτάνει εκεί που θα μπορούσε, το σύνολο ακόμα και των επιμέρους σκηνών είναι γκροτέσκ χωρίς δυνατό κεντρικό άξονα. Αν οι ήρωες δεν ήταν καρικατούρες και είχε εμβαθύνει μέσα τους θα μπορούσαμε ίσως να μιλάγαμε για μια πραγματικά καλή ταινία. Ο Οικονομίδης έχει μια πρώτης τάξεως σύλληψη, οι ηθοποιοί είναι εξαιρετικοί, το αφεντικό και ο "φιλος' του Τάκη το ξαναλέω οι άνθρωποι είναι εξαιρετικοι!!!, αλλά αυτό δεν μετασχηματίζεται σε αυτό που θα μπορούσε να γίνει.

Επίσης αυτό που με ενόχλησε είναι ότι ναι μέν παρουσιάζει πράγματα που υπάρχουν μεμονωμένα και αναφέρεται σε μια λεκτική και σωματική βία που όντως υπάρχει, αλλά υπάρχει ο κίνδυνος να την ταυτίσει κανείς με συγκεκριμένους κοινωνικά χώρους και να τις δώσει "ταξικά" χαρακτηριστικά. Η ταινία χάνει άλλη μια ευκαιρία μιας και παρουσιάζει την έυκολη, την αυτονόητη βία, το δύσκολο και το πιθανώς πραγματικά μεγάλο σε επίπεδο τέχνης θα ήταν να δείξει τη βία πραγματικά όπως πηγάζει από σχέσεις εξουσίας, είτε μιλάμε για τη βιοτεχνία είτε μιλάμε για χώρους όπου αυτή εξασκείται το ίδιο έντονο αλλά με υπεκφυγές αντί για ευθύς λεκτικές απειλές. Θα αρκούσε μια νύξη, μια σκηνή. Αλλά από την άλλη
μοιάζει σαν μια cult ταινία για μια υποτιθέμενα περιθωριοποιημένη γκροτεσκ ομάδα ανθρώπων, αντί μια σπουδή γιατην βία και την καφρίλα που υπομένουμε και εξαπολύουμε εναλλάξ σε μικρό ή μεγάλο βαθμό.

Από ορισμένα μάτια και ερμηνείες κινδυνεύει πραγματικά να ιδωθεί σαν μια ταινία για τους "υπανάπτυκτους" των Δυτικών προαστίων και η ταινία να υποβιβαστεί σε μια περιηγηση σε ένα ζωολογικό κήπο, στον οποίο σε καμία περίπτωση δεν ανήκουμε οι εξευγενισμένοι "εμείς".
Και αν και θεωρώ ότι ο σκηνοθέτης δεν το έχει δεί έτσι - χωρίς ωστοσο φυσικά να μπορώ να το ξέρω - δεν δράτει καμια ευκαιρία να δείξει και το αντίθετο - όταν σεναριακά θα ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρον και θα έφτανε την ταινία σε ένα νέο επίπεδο.

Ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι ότι θα μπορούσε να είναι μια ""μη καθως πρέπει" ταινία για να την δούν "καθως πρέπει" άτομα, που θα φύγουν στο τέλος ανήσυχα για αυτά που γίνονται στον κόσμο των άλλων, ενώ ταυτόχρονα υπομένουν ή και προκαλούν ανάλογες πράξεις βίας - έμμεσης και όχι λεκτικής η σωματικής ίσως - με αυτές που μόλις με ανακούφιση καταδίκασαν. Αδιέξοδο.

Το τέλος ιδιαίτερα προβλέψιμο και ανέπνευστο. Θα προτιμούσα να τελείωνε εκεί που το αφεντικό παρακαλάει για ένα ποτό και έχει πήξει με την ίδια του τη ζωή. Η εξουσία ως αδιέξοδο. Πραγματικά μιας από τις καλύτερες σκηνές τις ταινίας. Θα μπορούσε να τελειώνει έτσι μεσα σε μια συνεχή συνέχεια:) (κατά το αιώνια επιστροφή:Ρ)

Συνοπτικά: ενδιαφέρουσα άσκηση, ένα κλίκ κάτω από το πραγματικά δυνατό, σε καμία περίπτωση το αριστούργημα που λένε κάποιοι. Είναι τόσο αυτονόητα τα πράγματα που δείχνει που δεν μπορεί να την περάσει στο επίπεδο του πραγματικά δυνατού ή του καλλιτεχνικού αριστουργήματος, το οποίο θα ήταν να δείχνει ακριβώς με διαισθητικό τρόπο το μη αυτονόητο, αυτό που ήταν μπροστά σου αλλά δεν μπορούσες να το διακρίνεις.


+++ ερμηνείες, γενική σύλληψη, ωμή απεικόνιση όψεων της πραγματικότητας

--- αδυναμία εκμετάλλευσης επιμέρους ευρημάτων σε κάτι συνεκτικό και πραγματικά δυνατό, οι χαρακτήρες παρουσιάζονται σαν καρικατούρες σε μεγάλο βαθμό ενώ δεν εκμεταλλεύεται τις σεναριακές δυνατότητες που θα μπορούσε να έχει.

Πρόταση: γιατί όχι δείτε την - δεν θα δείτε κάτι που δενμπορείτε να γνωρίζετε ήδη ωστόσο.
Πάντως εντέλει αρκετά με τις ταινίες για τις μικροαστικές οικογένειες - θέλω να δώ κάτι πραγματικά καύτο και επίκαιρο (και επικύνδυνο) - κάντε μια ταινία για τους διαφημιστές (η ενναλλακτικά για το ψόφιο life style)!

υ.γ. τα πιο καλά που διάβασα από σχόλια ήταν το τέλος ως θυσία στην λύτρωση του άλλου (!!!) - δεν προκύπτει απο πουθενά - αλλά και ότι όλο αυτό το υβρεολόγιιο είναι μια έκληση των ηρώων για επαφή - αυτό είναι πραγματικά κατί που θα μπορούσε να εξερευνήσει το σενάριο περισσότερο.
υ.γ.2: καταλαβαίνω ότι εφόσον βρήκα τη ταινία ενδιαφέρουσα αλλά λίγη το επόμενο που δικαιούται κάποιος να πεί είναι : κάνε τη δικη ταινία ρε ψώνιο. ενταξει. δημοκρατία έχουμε:)

update αρκετό χρόνο μέτα: αντιγράφω από το "Κ" της Καθημερινής μέσα Ιουνίου 2008, άρθρο για μάθημα κινηματογράφου από τον Οικονομίδη - έχουμε λοιπόν : "ο "δασκαλός" μας είναι αναμφισβήτητα ροκ. Μένει στα Εξάρχεια και φοράει πάντα μαύρα-μάυρο πέτσινο, πουκάμισο, τζίν και παπουτσια λες και τον έχουν βουτήξει στο μελάνι (σημ. blog όλα καλά μέχρι τα εδω). Συνήθως τα λέει έξω από τα δόντια, βρίζει ακατάπαυστα (σημ. blogκαι ως εδώ επισής όλα καλά) αλλά τον σώζει η α σ τ ι κ η του κ α τ α γ ω γ η που φανερώνει ευγένεια"!!! (sic, glouk κλπ!) τι έγραψε εδώ η σελάνα - με κάποιο τρόπο πκολλάει αυτός ο ισχυρισμός (ότι η καταγωγή μπορει να φανερώνει ευγένεια) με την παραπάνω επιχειρηματολογία μου για το πως μπορεί να έχει εκληφθεί από μερίδα του κοινού ή και γυριστεί η ταινία - may be πάλι not.

1 σχόλιο:

tks είπε...

και κάτι ενδιαφέρον που βρήκα από κάπου αλλού, copy paste:

@old boy blog kamenidis said...

Θαρρώ πως η ανάγνωσή σου πάνω στο υλικό και τον κώδικα του Οικονομίδη είναι πρόχειρη, βιαστική και -εν μέρει- επιφανειακή. Anyway -και επειδή πλασάρεται από τον ίδιο το δημιουργό του ως μοντέλο κοινωνικού σινεμά- εγώ βρίσκω το κινηματογραφικό του pattern αθεράπευτα μπανάλ, κλισέ ως εκεί που δεν παίρνει (με εκλάμψεις μοντερνιστικής γραφής), ηθικοπλαστικό σε βαθμό Ηλία Βενέζη (το χειρότερο δηλαδής) και το χειρότερο απ'όλα: τελικά είναι ένα σινεμά εύκολο και κοινωνικά χυδαίο. Εύκολο γιατί δεν υπάρχει πιο άνετη θέση για ένα δημιουργό να βρίσκει το απόλυτο κακό (π.χ. τις κατώτερες κοινωνικά τάξεις) ή την πηγή του κακού ή τις εκβολές του κακού και ν'αρχίζει να τα χώνει, να τα χώνει, να τα χώνει. Είναι σαν να τα χώνει ένας αρτιμελής στον ανάπηρο, τονίζοντάς του ότι εκείνος μπορεί να περπατήσει κι ο άλλος δεν μπορεί. Όταν είσαι σε αυτή τη θέση, πολλά τραγούδια μπορείς να πεις. Το ζήτημα σ'αυτό το σημείο (και το μεγάλο στοίχημα) είναι τι λόγο τελικά θα καταφέρεις να αρθρώσεις, μέσα από ποια οπτική θα εικάσεις τα πράγματα, τι χειραψία θα προτείνεις στο κοινό σου ή στο όποιο κοινό, ποια διαλεκτική αρχή θα θέσεις, ποιο σύνδεσμο τέλοσπάντων με τον έξω κόσμο. Δεν βρίσκω πρωτότυπη τη στάση ή τον κώδικα κάποιου που το παίζει μέντορας, δείχνοντας με έπαρση πως κατέχει την απόλυτη αλήθεια για τα "κακά" του κόσμου και πως "χρέος" του είναι να τους τα "δείξει". Κοινώς, το να ανακαλύπτεις (σχεδόν ντοκιμαντερίστικα) την πληγή και να μας μιλάς για αυτή και το πόσο "κακή" είναι, δεν κάνεις τίποτα. Δεν είναι τέχνη αυτό, δεν είναι το παραπέρα (και, σόρρυ κιόλας, αλλά αυτό που έμμεσα ειρωνεύεσαι ως "ωραιοποιήση", ναι αυτό είναι το περίφημο παραπέρα).

Επιπλέον, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ο δημιουργός ότι στις κινηματογραφικές αίθουσες δεν θα συντρέξει η κοινωνική εκείνη κάστα που γραφικά (και γλαφυρά) περιγράφεται στην ταινία του, κάνει το όλο εγχείρημα ασφαλές και ανώδυνο. Μπορεί ο ίδιος να ισχυρίζεται πως είναι "μια γροθιά στο στομάχι". Το να πηγαίνει όμως κάποιος του εξελιγμένου είδους ή της ανώτερης μόρφωσης (όπως εσύ κι εγώ και όλοι όσοι πάνω-κάτω θα μπουν να δουν "κοινωνικό σινεμά") και να βλέπει τη μιζέρια και τα δεινά των "άλλων", των "φτωχών", των "μακριά από μας", δεν του δίνει καμμία γροθιά στο στομάχι. Κανείς δεν έχει όρεξη να ακούει για τα προβλήματά του. Απεναντίας, δεν έχει κανένα πρόβλημα να ακούει για τα προβλήματα των άλλων. Και, τέλοσπάντων, αν αυτή η ανάγνωση των προβλημάτων των "λούμπεν" κρύβει κάποιο μεγαλείο, τότε -και συγγνώμη για την εκμηδενιστική εξίσωση- το ίδιο μεγαλείο κρύβει και το "Καλημέρα Ζωή" του Φώσκολου όπως και τα σκε(ρ)τσάκια της Ανίτας Πάνια.

Όσο για την αισθητική των μπινελικιών ισχύει αυτό (θαρρώ): αν εγώ μαζέψω τους τελειωμένους φίλους μου και αποφασίσουμε να κλειστούμε σε ένα δωμάτιο και για μία ώρα κλάνουμε ασύστολα, το πιο πιθανό είναι πως αν μπει κάποιος μετά το πέρας αυτής της ώρας, να αποφανθεί πως "εδώ κάτι μυρίζει άσχημα". Αντίστοιχα, αν είσαι από τις 8 το πρωί μέχρι τις 2 μέσα σε ένα ταξί και προσπαθείς να αφουγκραστείς το αισθητικό σύμπαν του ταξιτζή, το πιθανότερο είναι πως θα βγεις τραγουδώντας Άντζελα και όταν βλέπεις γυναίκα θα λες "κοίτα ένα καλό κομμάτι, πούτσο θέλει κι αυτή". Αυτό είναι το προφανές. Το ξέρεις κι από πριν. Και τέχνη δεν είναι ποτέ το προφανές. Ακόμα και έτσι να είναι η πραγματικότητα στην οποία ζούμε, όπως πιστεύει και διατρανώνει ο Οικονομίδης, υπάρχει και μια άλλη πραγματικότητα. Αυτή την οποία ζητάμε με την καθημερινή μας πράξη. Αυτή στην οποία θέλουμε να ανήκουμε. Αυτή που ζητάμε και γι αυτό το λόγο ανοίγουμε blog, γράφουμε μουσική, φλερτάρουμε κορίτσια, πηγαίνουμε σινεμά, μιλάμε όμορφα στους ανθρώπους που αγαπάμε, είμαστε κύριοι και ευγενείς με του ςυπόλοιπους, διαβάζουμε κανά βιβλίο κ.ο.κ. Εμείς (κι εσύ φυσικά) είμαστε εδώ και την προσπαθούμε με κάθε κύτταρό μας. Ο Οικονομίδης τη χλευάζει, βγάζει όλους εμάς ηλίθιους και αποφασίζει να κάνει το ΕΛΛΗΝΙΚΟ προφανές: να μιλά για την πραγματικότητα κάποιων άλλων.

Αντιλαμβάνεσαι ότι αν ο Οικονομίδης ήταν γνήσιο τέκνο της κοινωνικής τάξης που χρησιμοποιεί ως υλικό (και μετουσιώνει σε καρικατούρα) ή αν αυτή η τάξη του είχε μέχρι τώρα προσφέρει πάνω από 40.000 εισιτήρια (θα μιλούσαμε τότε για ένα ρεύμα), δεν θα έγραφα τίποτα από τα παραπάνω. Τότε θα υπήρχε μια συνέπεια μεταξύ των πραγμάτων (πράξης και αντίδρασης). Ο Ταρκόφσκι, by the way, είχε κοινό πάνω από 5.000.000 απλούς εργάτες και εξαθλιωμένους στα ορυχεία. Ο Οικονομίδης δεν θα έχει ποτέ. Κι αυτό γιατί ούτε τους αγαπάει, ούτε τους πονάει, ούτε τον νοιάζει τι θα γίνει παραπέρα. Και επειδή, πάνω απ'όλα, οι ταινίες του είναι πραγματικά πολύ κακές.